#1
|
|||
|
|||
çekirdek
Cerez olarak yedigimiz cekirdekleri ile cekirdeklerinden cikarilan sivi ve kati yaglarini sIklikla tukettigimiz Aycicegi bitkisi, BilesIkgiller'dendir. Anayurdu bilinmeyen aycicegi, dunyada soya ve yerfistigindan sonra ucuncu sirayi alan onemli bir yag bitkisidir. Turkiye'de tarimi oldukca yeni olup giderek yayginlasmaktadir. 1,5-3 m. kadar boylanabilen bu biryillik otsu bitkinin sert bir sapi; parcasiz, ucgen bicimli, tuylu, yesil renkli, sert ve buyuk yapraklari vardir.
Bitkinin cicekligi, capi 40 cm'e kadar ulasabilen bir komectir. Bu komecin ortasinda, sayisi 1,500'e kadar cikan ve daha sonra cekirdekleri olusturan tupsu cicekler ile komecin cevresinde de altin renkli dil gibi sarkan dilsi cicekler yer alir. Aycicekleri gri, beyaz ya da siyah renkli cizgili seluloz kabukla ortulu olup bu kabugun icinde ayni bicimli kabuga yapisIk olmayan yagli bir tohum bulunur. Iste ayciceginin bu tohumlari, disler arasinda kabuk citlatilip cikarilarak yenilir. Preslerde sIkilan ayciceklerinin yagi cikarilir, bu yag, yemeklik olarak ya da sabun ve boya endustrilerinde kullanilir. Kalan kuspe de hayvanlara yem olarak verilir. BESIN DEGERLERI 100 gr. kabuklu ayciceginin icerdigi besin degerleri sunlardir: 528 kalori; 46,5 gr. yag (linoleik asit ve doymamis yaglar); 21,4 gr. lif: l ,4 mgr. B1 vitamini ve 39,2 mgr. E vitamini. SAGLIGIMIZA YARARLARI Yukarida gorulecegi gibi, yuksek kalorisiyle cok onemli bir enerji kaynagi olmasinin yani sira aycicegi, dogal besinler arasinda en fazla E vitamini icerenidir. Boylece; o E vitamini ve linoleik asit yonunden zengin olan aycicegi, kalbe yararlidir: Son zamanlarda yapilan arastirmalar, vucuttaki E vitamini duzeyinin dusuk olusunun, kalp krizi gecirme rizikosunu artirdigini ortaya koymaktadir. E vitaminini dusuk alan kisiler, angina pectoris denilen kalbin koroner damarlari yetmezliginden olusan kalp krizi gecirme rizikosunu uc kat fazla yasarlar. Ayrica linoleik asit, kotu kolesterol duzeyini dusurur. Damarlarda olusacak kan pihtilarinin damarlari tikamasini da onler. o Ayciceginde bulunan E vitamini gibi antioksidan maddelerin fazlaligi, vucudun kansere karsi direncini artirmaktadir: Bu etki, kisinin katarakt olma rizikosunu da dusurur. o Ayrica aycicegi tohumunun, idrari artirici ve gogsu yumusatici etkileri de vardir. Aycicegi tohumlari, ezilip yara lapasi yapilarak cibanlari olgunlastirmada da kullanilabilir. Iste bu etkileri saglamak uzere aycicegi sivi yaglarinin yiyeceklerimizde kullanilmasi ve cekirdeklerinin (tohumlarinin) cerez olarak gunde 40-60 graminin tuketilmesinin yarari anlasilmaktadir. Dikkat: Asiri isitmadan ya da kotu depolamadan oturu eksimis, kokmus ya da kuflenmis ayciceklerini ya da bozulmus yagini tuketmek, vucutta istenmeyen zararli maddelerin olusmasina yol acabilir. |